در راستای اجرای طرح انتخاب بهترین دهکده‌های گردشگری توسط «UNWTO» برای پیشبرد نقش گردشگری در حفاظت از روستاها، همراه با مناظر طبیعی، تنوع زیستی و فرهنگی و ارزش‌ها و فعالیت‌های محلی آن‌ها، از جمله خوراک‌شناسی محلی، بهترین روستاهای گردشگری از کشورهای مختلف جهان در جریان برگزاری مجمع عمومی سازمان جهانی گردشگری در مادرید معرفی شدند. 

در مجمع سال ۲۰۲۱ با درنظرگیری معیارهایی چون حفظ منابع طبیعی و فرهنگی و همچنین اقدامات مبتکرانه و متحول‌کننده و تعهد به توسعه گردشگری در راستای توسعه گردشگری روستایی که از اهداف توسعه پایدار (SDGs) بوده است، درمجموع ۴۴ روستا از ۳۲ کشور در سراسر پنج قاره جهان به رسمیت شناخته شدند. این ۴۴ روستا با ارزیابی یک هیئت مشورتی مستقل بر اساس مجموعه‌ای از معیارها انتخاب شده‌اند که ۹ حوزه را پوشش می‌دهند و از ۱۰۰ امتیاز ممکن، درمجموع ۸۰ امتیاز یا بالاتر کسب کردند. معیارهای انتخاب روستاهای برتر عبارت‌اند از:

۱. حفظ منابع فرهنگی و طبیعی
۲. ترویج و صیانت از منابع فرهنگی
۳. پایداری اقتصادی
۴. پایداری اجتماعی
۵. پایداری زیست‌محیطی
۶. پتانسیل گردشگری و توسعه و یک‌پارچه‌سازی زنجیره ارزش
۷. حاکمیت و اولویت‌بندی گردشگری
۸. زیرساخت و اتصال
۹. بهداشت، ایمنی و امنیت

طرح مبتگرانه سازمان جهانی گردشگری، روستاهایی را که متعهد به تبدیل گردشگری به یک محرک قوی برای توسعه و رفاه مردم خود هستند، به رسمیت می‌شناسد. در همین رابطه زوراب پولولیکاشویلی، دبیرکل سازمان جهانی گردشگری UNWTO اذعان دارد:

گردشگری می‌تواند با ترویجِ‌توزیع عادلانه‌تر مزایا و امتیازها در سراسر مناطق مختلف و توانمندسازی جوامع محلی، محرک انسجام و شمول اجتماعی باشد. این ابتکار روستاهایی را که متعهد به تبدیل گردشگری به یک محرک قوی برای توسعه و رفاه خود هستند، به رسمیت می‌شناسد.» 

از میان ۷۵ کشور عضو UNWTO، درمجموع ۱۷۴ روستا برای طرح آزمایشی ۲۰۲۱ پیشنهاد شده بود که هر کشور عضو، حداکثر مجاز به پیشنهاد سه روستا است. از این میان ۴۴ روستا به‌عنوان بهترین روستاهای گردشگری توسط UNWTO شناخته شدند. ۲۰ روستای دیگر وارد برنامه ارتقای این ابتکار خواهند شد. این ۶۴ روستا بخشی از شبکه بهترین دهکده‌های گردشگری UNWTO را تشکیل خواهند داد.

کشور ایران نیز به‌عنوان یکی از اعضای سازمان جهانی گردشگری، سه روستای برندق (استان اردبیل)، خرانق (استان یزد) و لارک (استان هرمزگان) را به این طرح پیشنهاد کرده بود. دور بعدی این طرح در فوریه ۲۰۲۲ افتتاح می‌شود.

گفتنی است که طرح بهترین دهکده‌های گردشگری توسط UNWTO، سه رکن اصلی را شامل می‌شود:

• بهترین روستاهای گردشگری از نظر UNWTO: روستاهایی به رسمیت شناخته می‌شوند که نمونه برجسته‌ای از مقصد گردشگری روستایی با دارایی‌های فرهنگی و طبیعی شناخته‌شده هستند که ارزش‌ها، محصولات و سبک زندگی روستایی و جامعه‌محور را حفظ و ترویج می‌کنند و تعهد روشنی به نوآوری و ابتکار دارند. پایداری در تمام جنبه‌های آن، اعم از اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی، در این روستاها احساس می‌شود.
• برنامه ارتقای بهترین دهکده‌های گردشگری توسط UNWTO: برنامه ارتقا برای تعدادی از روستاها که به‌طور کامل معیارهای دریافت تقدیرنامه را ندارند نیز امتیازاتی ارائه می‌دهد. این روستاها از سوی سازمان جهانی گردشگری UNWTO و همکاران آن در زمینه بهبود حوزه‌های مذکور در فرایند ارزیابی، حمایت خواهند شد.
• شبکه بهترین دهکده‌های گردشگری توسط UNWTO: این شبکه فضایی برای تبادل تجربیات و شیوه‌های موثر، فرصت‌ها و یادگیری را فراهم می‌کند که شامل نمایندگان روستاهایی خواهد بود که به‌عنوان «بهترین دهکده گردشگری توسط UNWTO» شناخته شده‌اند؛ روستاهای شرکت‌کننده در برنامه ارتقا و همچنین کارشناسان، شرکای بخش دولتی و خصوصی که در ترویج گردشگری برای توسعه روستایی فعالیت خواهند داشت.

فهرست بهترین روستاهای گردشگری ۲۰۲۱

فهرست روستاهای برنامه ارتقا